Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Egzekucja ze świadczeń z ZFŚS

korzystanie z kalkulatoraPrzedmiotem niniejszego wpisu jest zagadnienie dopuszczalności prowadzenia egzekucji ze świadczeń przysługujących pracownikowi z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: "ZFŚS" lub "Fundusz"). W ramach zagadnienia "egzekucja ze świadczeń z ZFŚS" na szczególne uwzględnienie zasługuje kwestia objęcia tych świadczeń zajęciem skierowanym przez komornika w stosunku do wynagrodzenia za pracę.

Fundusz tworzą pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników. Zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie Funduszu. Środki Funduszu przeznaczane są na prowadzenie przez pracodawcę działalności socjalnej obejmującej:

  • usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (m.in. tzw. "wczasy pod gruszą"),
  • działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej,
  • opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
  • udzielanie pomocy materialnej, rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe.


Sama dopuszczalność prowadzenia egzekucji ze świadczeń przysługujących pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie wydaje się budzić większych kontrowersji. Nierozstrzygnięta pozostaje natomiast kwestia objęcia tych świadczeń zajęciem dokonanym przez komornika w stosunku do wynagrodzenia za pracę ? na podstawie art. 881 k.p.c. Brakuje przy tym wiążącego stanowiska, które wskazywałoby na jednoznaczne rozstrzygnięcie tej kwestii.

 

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie zawiera przepisów odnoszących się do możliwości dokonywania potrąceń ze świadczeń finansowanych przez Fundusz. Jedynym uregulowaniem odnoszącym się do możliwości egzekucji z środków funduszu zawartym w tej ustawie jest ta określona w art. 12 ust. 2, w świetle której środki Funduszu nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków, gdy egzekucja jest prowadzona w związku ze zobowiązaniami Funduszu. Oznacza to, że przedmiotem egzekucji z Funduszu mogą być tylko zobowiązania, które zaciągnięto w związku z prowadzeniem działalności socjalnej ze środków funduszu, a więc zobowiązania wobec osób uprawnionych do korzystania z funduszu.

 

Pojęcie wynagrodzenia za pracę na gruncie k.p.c.
Następnie należy odwołać się do uregulowań zawartych w k.p.c. dotyczących egzekucji świadczeń pieniężnych i egzekucji z wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z art. 881 § 2 k.p.c. komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy. Treść tego przepisu nie definiuje jednak pojęcia wynagrodzenia.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie o sygn. akt I PK 248/04 wskazał, iż wynagrodzenie za pracę jest w istocie zbiorczą nazwą dla rozmaitych wypłat dokonywanych przez pracodawcę na rzecz pracownika. Obejmuje, jak wynika np. z art. 29 § 1 pkt 3 k.p. czy art. 78 § 2 k.p. lub art. 87 § 8 k.p., rozmaite składniki, których wynagrodzeniowy charakter tylko niekiedy przesądza ustawodawca. Jest tak w odniesieniu do wynagrodzenia zasadniczego (np. art. 773 § 3 pkt 1 k.p. czy art. 151 1 § 3 k.p.), nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej (art. 87 § 5 k.p.). Kwalifikacji poszczególnych wypłat na rzecz pracownika jako wynagrodzeniowych lub niewynagrodzeniowych dokonuje przeto abstrakcyjnie doktryna, a w konkretnych sprawach - sądy.

Podstawowym kryterium decydującym o zaliczeniu określonego świadczenia do świadczeń objętych zajęciem na podstawie art. 881 k.p.c. jest jego powiązanie ze stosunkiem pracy (tak: Olimpia Marcewicz, Komentarz aktualizowany do art. 881 Kodeksu postępowania cywilnego, 2014.10.27).

 

Poglądy w przedmiocie zakresu egzekucji z wynagrodzenia za pracę
W literaturze odnaleźć można pogląd, że przepisy regulujące egzekucję z wynagrodzenia za pracę stosuje się także do egzekucji z innego rodzaju świadczeń pieniężnych, których pobieranie przez dłużnika pozostaje w ścisłym związku ze stosunkiem pracy (por. E. Wengerek, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, 1972, s. 411?412). Odnotować tu należy pogląd, który zakłada, że świadczenia wypłacane z Funduszu pozostają w ścisłym związku ze stosunkiem pracy, gdyż gdyby nie ta więź prawna łącząca strony, przyznanie i wypłata świadczeń nie znajdowałaby uzasadnienia prawnego.

Wskazując inne pojawiające się w powyższej kwestii stanowiska, należy powołać się w pierwszej kolejności na to przyjęte przez Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 21 czerwca 2011 r. w sprawie możliwości prowadzenia egzekucji komorniczej lub administracyjnej ze świadczeń z Funduszu. W ocenie tej jednostki świadczenia socjalne nie mają charakteru wynagrodzenia, a zatem należności ze stosunku pracy. Nie stanowią one ekwiwalentu za wykonaną pracę czy nie zależą od wyników pracy. Pomoc socjalna ma bowiem charakter uznaniowy ze względu na obowiązek stosowania przy jej przyznawaniu pozawynagrodzeniowych, wyłącznie socjalnych kryteriów, zawartych w art. 8 ust. 1 u.z.f.ś.s. (przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu).

Na marginesie zasygnalizować należy, że Departament Prawa Pracy MPiPS nie jest uprawniony do wydawania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów ustaw wobec czego treść tego pisma nie jest wiążąca dla stron stosunku pracy, sądów i inspektorów pracy.

Nie można pominąć stanowiska Krajowej Rady Komorniczej z 12 września 2011 r. (KRK/IV/2439/11), które to zakłada, że brak jest podstaw do przyjęcia wyłączenia świadczeń uzyskiwanych przez dłużnika z Funduszu spod egzekucji sądowej. Składniki majątku dłużnika, które nie podlegają egzekucji określone zostały w przepisach art. 829 k.p.c. i art. 831 k.p.c., a wśród wskazanych wyłączeń brak jest odniesienia do środków z Funduszu.

Podsumowanie: Egzekucja ze świadczeń z ZFŚS
Zasadnym wydaje się przyjęcie, że egzekucja ze środków należnych pracownikowi z Funduszu jest możliwa. Środki te nie zostały bowiem wyłączone spod egzekucji w katalogach wskazanych w art. 829 k.p.c. i art. 831 k.p.c. Jednak, co szczególnie istotne i wymaga podkreślenia, wierzytelności przysługujące pracownikowi z Funduszu, nie powinny podlegać egzekucji z wynagrodzenia za pracę, która jest przewidziana w art. 880 i następnych k.p.c. Do egzekucji tych wierzytelności konieczne wydaje się zajęcie przez komornika wierzytelności przysługującej pracownikowi wobec pracodawcy w trybie art. 895 i następnych k.p.c., czyli na podstawie przepisów o egzekucji innych wierzytelności. W przypadku otrzymania przez pracodawcę zajęcia wynagrodzenia za pracę oraz wszelkich innych funduszy pozostających w związku ze stosunkiem pracy na podstawie art. 880 k.p.c. i n. pracodawca nie powinien zatem dokonać potrącenia środków z Funduszu gdyż środki te nie pozostają w związku ze stosunkiem pracy.


Jeśli masz pytania, kliknij przycisk i napisz do nas za pomocą formularza kontaktowego. 

Czytaj więcej